Elon Musk in beademing door corona

Corona gaat viraal. Meer dan welk item ooit. Vrijwel elke onliner tweet, retweet, appt, post, blogt of mailt momenteel wel iets over COVID-19 of volgt het vanaf de zijlijn. Je zou denken dat het online berichten over en volgen van corona nog besmettelijker is dan het virus zelf.

Nooit eerder waren we zo dicht bij social chlamedia als nu de fysieke en virtuele werkelijkheid lijken te versmelten. Alleen doordat corona een virus is en chlamydia een bacterie gaat de kwinkslag mank. Maar als jij met corona bent besmet en je appt over corona en geeft je device door, maak je de cirkel bijna rond, want het coronavirus kan dagenlang op je mobieltje overleven.

Niemand lijkt aan corona te kunnen ontkomen. Het virus discrimineert niet, kent geen grenzen en doemt overal op, van lockdowningstreet tot coronationstreet. En terwijl het stil is op de snelwegen racet corona over de digitale snelweg. Ook ik doe mee.

| Maar wat heeft dat te maken met Elon Musk?

Als iets trending topic wordt, is er altijd het risico op ruis. Soms levert dat voer voor een blog op. Zoals het volgende bericht, dat afgelopen weken op Nederlandse online media verscheen:

| "Tesla en GM willen ventilatoren maken tegen coronavirus"

Het bericht dook 19 maart onder andere op bij BNR.nl, Nieuws.nl, NederlandsDagblad.nl, Welingelichtekringen.nl en Automobielmanagement.nl.

Op 24 maart kopten ook RTLNieuws.nl en Bright.nl een vergelijkbare boodschap over ventilatoren.

Nu hoef je geen medicus te zijn om te beseffen dat een ventilator en corona niet goed samengaan. Maar het zou kunnen dat er ventilatoren in beademingsmachines zitten, net als in auto's.

Toch legde geen van de genoemde media uit hoe dat precies zat. Dus zocht ik naar de oorsprong en kwam terecht bij dit tweetgesprek tussen Nate Silver, hoofdredacteur van de nieuwssite FiveThirtyEight, en Elon Musk, ceo van Tesla en SpaceX, op 19 maart:

Elon Musk suggereert hier dat zijn bedrijven op basis van hun productiekennis van verwarmings-, koel- en airconditioningssystemen (HVAC) en ruimtevaartuigen apparatuur voor ziekenhuizen zouden kunnen produceren.

Met 33 miljoen volgers kwam de tweet waarschijnlijk ook terecht bij het Algemeen Nederlands Persbureau. Dat instituut maakte er in ieder geval een persbericht over en leverde dat aan allerlei Nederlandse klanten, waaronder de meeste media die ik noemde. Zo blijkt uit het feit dat die media ANP als bron vermeldden.

Het pijnlijke is nu dat het ANP 'ventilators' heeft vertaald als 'ventilatoren' terwijl het beademingsmachines zijn, zoals je ook dagelijks uit Britse en Amerikaanse tv-uitzendingen en internetpublicaties kunt begrijpen.

| 'Ventilator' = beademingsmachine

Dat is des te pijnlijker als je bedenkt dat het ANP zichzelf op haar homepage juist expliciet positioneert als bestrijder van 'aannames en onjuistheden' en voorvechter van 'feitelijk gecheckt nieuws':

Door deze profilering van het ANP kun je haar klanten nauwelijks kwalijk nemen dat ze ANP-persberichten in vol vertrouwen één op één doorpubliceren. Wel valt hen te verwijten dat ze er (zo veel) aandacht aan besteedden.

Want gesteld dat het om ventilatoren voor beademingsmachines zou gaan, dan betreft het slechts één ondergeschikt machineonderdeel, dat notabene beslist geen schaarstegoed is. Ook zij hadden dus kritischer kunnen zijn.

De publieksmedia die leentje buur speelden en er hun eigen versie van maakten (de naä-pers) hadden zelf meer bronnenonderzoek kunnen doen.

Alleen Telegraaf.nl was kritisch genoeg en schreef over 'beademingsapparaten':

En automobielmanagement.nl? Het vak- of branchemedium heeft autotechnische expertise binnen haar redactie en had beter moeten weten. Of ging de betreffende webredacteur er vanuit dat er in beademingsmachines ook radiator fans of auto-koelventilatoren zitten?

Andere vakmedia hebben het foute bericht niet gepubliceerd, voor zover ik heb nagegaan. Ook niet de nieuwssites over installatietechniek. Vanwege de zeer beperkte nieuwswaarde?

Daar komt bij dat de nieuwswaarde net als de koers van Tesla voortdurend fluctueerde. Belangrijkste oorzaak: de wisselende berichtgeving van ceo Elon Musk zelf. Op 6 maart wuift hij de paniek over het coronavirus nog weg als 'dumb' (stompzinnig):

Vanaf 19 maart belooft Musk zelf beademingsmachines (geen ventilatoren) te gaan produceren. De Amerikaanse media, zoals space.com en cnet.com staan er vol van.

Vervolgens duiken er berichten van Elon Musk en Medtronic, fabrikant van allerlei soorten beademingsapparatuur, op om samen te gaan produceren.

Weer later verschijnen er tweets dat Tesla de beademingsmachines gaat inkopen en schenken. En dat laatste gebeurt uiteindelijk ook.

New York is ondertussen (bijna) het epicentrum van de coronacrisis geworden. Een van de ziekenhuisorganisaties daar bedankt Tesla voor het toesturen van 40 beademingsmachines. Ze posten een foto met dozen waarop Tesla-logo's zijn geplakt:

Eind goed al goed, denk je nu misschien. Maar zoals vaak zit het venijn in de staart. Wat blijkt namelijk? Volgens de Financial Times zijn de apparaten op de foto niet (zomaar) geschikt om als beademingsmachine op de intensive care voor coronapatiënten te gebruiken. Het zijn (kleine) zuurstofapparaten voor mensen met slaapapneu.

Deze zogenaamde BPAP (Bilevel Positive Airway Pressure) machines dienen via een masker zuurstof toe in tegenstelling tot de beademingsmachines voor coronapatiënten die invasief zuurstof direct in de longen brengen. Hoe diep kun je gaan?

Het enthousiasme van Elon Musk eindigt zo in een teleurstelling. Misschien was het verplegend personeel toch beter af geweest met ventilatoren, om bij te komen na een dag of nacht zweten...

• Wees terughoudend en selectief op social media.

• Laat je niet online verleiden tot beloften of toezeggingen.

• Publiceer alleen beloften die je kunt nakomen.

• Check je bronnen voordat je iets online publiceert of doorplaatst.

Anderen lazen ook:

• Eerste woning op waterstof

• Coronacrisis inspireert technici

• Marketingvaccin tegen recessie